Gırgır avcılığı

Gırgır ağları alttan büzülen çevirme ağlarıdır. Çevirme ağları, balıkların etrafını çevirmek ve bunları ağ içerisinde hapsetmek suretiyle yakalanmalarını sağlayan su ürünleri av vasıtasıdır. Gırgır ağları; hamsi avcılığında kullanılan gırgır ağları, palamut avcılığında kullanılan gırgır ağı, orkinos (ton balığı) avcılığında kullanılan gırgır ağları ve diğer gırgır ağları olmak üzere sınıflandırılabilmektedir. İzmir bölgesinde en çok kullanılan ağ çeşidi ise hamsi ağıdır. Ticari amaçlı yapılan bu av çeşidi Türkiye’de çok yaygın olarak yapılmaktadır.
Bu avcılık ile sürü halinde gezen pelajik ve küçük balıkların avcılığı yapılmaktadır. Hamsi, sardalye, kolyoz, palamut, uskumru, lüfer ve orkinos gibi balıklar hedef türlerdir. Tek tekne ile ya da iki tekne ile gırgır avcılığı yapılabilmektedir. Bu tip avcılıklar çevirme ağlar olarak geçerler.
Prensip olarak, belli uzunluk ve boydaki ağlar sürü içine bırakılır. Bu ağların alt kısımlarında istigne halatı denilen bir ek halat bulunur. Bu halat donam içine yerleştirilmiştir. Sürünün etrafı ağ ile çevrildikten sonra istigne halatlarının iki ucu bir araya getirilip toplanır ve torba şeklinde büzülür. Sonuç olarak altı kapalı bir havuz elde edilir. Üst halatlardan yavaşça av tekneye çekilir ve havuz içinde kalan balıklar teknede toplanır.
Bu operasyon sırasında genelde ışıklı sistemler kullanılır. Hamsi gibi balıklar plankton ile beslendiğinden ışığa karşı duyarlılık göstererek ışığa yönelirler. Bu şekilde sürü ister istemez av sahasına girer.
Gırgır ağları diğer birçok ağ yapımında olduğu gibi sentetik malzemeden üretilmektedir. Pamuklu ipliktense çok daha dayanıklı olan sentetik malzemeler kullanım açısından da daha uzun ömürlüdür. Kullanılan göz açıklığı hedef türün boyuna göre değişmektedir. Göz açıklığına göre boy hesaplanarak kurşun mantar yaka kısımları ağa donatılır. Genellikle 150metre boy ve 25-50 metre yükseklikte üretilir ve teknen boy ve gücüne göre bu ağ özelliği değişim gösterir. Özellikle orkinos avcılığında ağ boyları ve genişlileri çok büyümektedir.
Gırgır ağları için geliştirilmiş özel ekipmanlar vardır. Bunlar ağı güverteye çıkartmayı hedefleyen ve torba kısmında kalan avı boşalmak için kullanılan araçlardır. Vinçler, ağ tamburları ve ağ toplama makaraları ağı tekneye almakta kullanılırken, balık pompaları avı sudan çekerek güverteye boşaltır. Küçük ölçekli gırgır balıkçılığında büyük kepçeler kullanılabilmektedir. Üst kısımlar metre başına 5-8 yüzdürücü (ağ mantarları) gelirken, aynı şekilde alt kısımlarda batırıcılar yani ağ kurşunları ile donatılmaktadır.
Bunların hiç biri olmadan küçük ölçekli olarak da yapılabilecek olan bu avcılık türü çift tekne ile rahatlıkla toplanabilmektedir. Ağın yarısı bir tekneye diğer yarısı diğer tekneye çekilerek av paylaşılır. Gırgır balıkçılığı için Karadeniz bölgesinde sac tekneler tercih edilirken Ege bölgesinde genellikle ahşap tekneler kullanılır. Ortalama 250-500HP motor gücünde tekneler kullanılır.  Karadeniz, Marmara bölgelerinden daha büyük tekneler kullanılırken, Ege’de daha küçük tekneler kullanılmaktadır.